Eerste slimme operatierobot voor knieprotheses in Antwerpen
GPS geeft positie tijdens ingreep tot op halve millimeter nauwkeurig
Als eerste ziekenhuis in de stad Antwerpen heeft Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) een intelligente operatierobot voor de plaatsing van knieprotheses in gebruik genomen. Doordat de ROSA-robot is uitgerust met een camera en optische trackers kent de chirurg tijdens de ingreep op elk moment de exacte positie van de prothese en de spanning van de gewrichtsbanden. Zo kan de chirurg de prothese veel preciezer plaatsen en afstellen.
Dankzij de ondersteuning van de robot is er minder weefselschade, verliest de patiënt minder bloed, heeft hij achteraf minder pijn en revalideert hij sneller. Een ingreep met de robot kost niet meer dan de klassieke ingreep.
ZNA is één van de grootste centra voor knieprothesen in Vlaanderen, de ROSA-robot bevindt zich in ZNA Middelheim. De orthopedisten verwachten voor ongeveer 70 procent van de ingrepen over te schakelen naar de ROSA-robot, waardoor ze in staat zullen zijn hun expertise verder te vergroten.
“Knieprothese voelt als een maatpak”
De ROSA-robot (RObotic Surgical Assistant) is een robot-arm die de chirurg helpt bij het plaatsen van een knieprothese. De chirurg voert alle handelingen uit, de robot is als het ware het verlengstuk van de hand van de chirurg. Dankzij ROSA krijgt elke patiënt een gepersonaliseerde knieprothese, die aanvoelt als een maatpak in plaats van als een confectiekostuum.
Dr. Michael Maes:
“De robot is te vergelijken met een GPS. Een camera op de robot en optische trackers op het been zorgen ervoor dat de robot op elk moment de ideale locatie kent voor de plaatsing van de prothese. Als de patiënt zijn been ook maar een millimeter beweegt, registreert de robot dat en suggereert hij eventuele bijsturingen aan de chirurg. Zo kan de chirurg tijdens de operatie wijzigingen aanbrengen om de prothese op de juiste positie te plaatsen. Ook bij het wegsnijden van beschadigd bot en kraakbeen levert de robot een meerwaarde.”
Bij de plaatsing van een knieprothese moeten zowel de positie als de speling van het gewricht (*) correct zijn. Hoe preciezer dat wordt uitgevoerd, hoe natuurlijker de prothese aanvoelt.
(*) De positie is de stand van de knie tegenover het boven- en onderbeen. Bij de speling gaat het om de spanning in de ligamenten (bindweefselbanden die botten of kraakbeen met elkaar verbinden) van de knie. Deze spanning bepaalt de stabiliteit van de knie en is bij iedereen anders. Te veel speling zorgt voor een instabiele knie, te weinig speling leidt tot een stijve of stroeve en pijnlijke knie.
Dr. Peter Mertens:
“Met deze robot kunnen we de prothese veel preciezer plaatsen, tot zelfs een halve millimeter nauwkeurig. Met alleen de menselijke hand kan dit meer of minder zijn. Een heel precieze plaatsing zorgt voor een knieprothese die natuurlijk en comfortabel aanvoelt, en dus ook een tevredener patiënt. De gegevens die we tijdens de ingreep krijgen van de robot kunnen we voortaan koppelen aan de data van vóór en na de operatie. Zo krijgen we betere inzichten en kunnen we onze zorg aan de Antwerpse patiënten verbeteren.”
Op termijn kan de robot de chirurg ook ondersteunen bij de plaatsing van een halve knie-, heup- en schouderprothese.
Een nieuwe knie in 3 stappen
De plaatsing van een knieprothese verloopt in drie stappen.
- Eerst wordt de knie van de patiënt opgemeten. Dit omvat de vorm van de knie en de spanning van de ligamenten.
- In de tweede stap berekent de orthopedist de ideale positie van de prothese en werkt hij een operatieplan uit op maat van de patiënt
- Tot slot voert de chirurg met ondersteuning van de robot het plan uiterst precies uit. Bij de plaatsing van een knieprothese verwijdert de chirurg de beschadigde kraakbeenlagen van het bovenbeen en onderbeen. Het gewricht zelf wordt vervangen door een hoogwaardige metaallegering.
Tom Van de Vreken
