1 op de 4 vrouwen met agressieve borstkanker heeft mogelijk geen chemotherapie nodig

Een op de vier vrouwen (27%) met een bepaalde vorm van agressieve borstkanker kunnen chemotherapie overslaan zonder negatieve gevolgen. Als hun immuunsysteem genoeg kankerdodende cellen heeft, hebben vrouwen met triple-negatieve borstkanker in een vroeg stadium ook zonder chemotherapie een grote overlevingskansen en een kleine kans op herval. Dat blijkt uit een studie die de Antwerpse onderzoeker dr. Roberto Salgado (netwerk ZAS, de samenwerking van ZNA en GZA Ziekenhuizen) heeft geleid. Momenteel wordt het aantal immuuncellen niet in rekening gebracht bij de afweging of iemand chemotherapie nodig heeft.

De studie werd op 2 april gepubliceerd in het gezaghebbende medische vakblad JAMA (Journal of the American Medical Association) en intussen al 6000 keer geraadpleegd. Samen met The Lancet en The New England Journal of Medicine maakt dat de wereldwijde top drie van medische tijdschriften uit.

Belangrijk element nog niet in rekening gebracht bij beslissing over chemotherapie

Ongeveer een op de zeven vrouwen (15 procent) met borstkanker heeft triple-negatieve borstkanker. Dit type kanker reageert niet op medicijnen die zich richten op vrouwelijke hormonen of HER2, een eiwit dat de groei van kanker bevordert. Triple-negatieve borstkankers hebben meer kans om snel te groeien en uit te zaaien naar andere delen van het lichaam. Daarnaast hebben ze ook meer kans om terug te keren na de behandeling. Triple-negatieve borstkankers worden vaak gezien als een agressievere vorm van borstkanker.

Omdat triple-negatieve borstkankers moeilijker te behandelen zijn, ondergaan de meeste vrouwen met deze tumor al in een vroeg stadium chemotherapie. In een vroeg stadium betekent dat de tumor maximaal twee centimeter groot is dat de lymfeklieren niet zijn aangetast. Veel vrouwen krijgen meerdere chemobehandelingen, die vaak zware bijwerkingen hebben.

Op dit moment houden artsen rekening met twee belangrijke factoren wanneer ze beslissen of een patiënt chemotherapie nodig heeft:

Het aantal immuuncellen wordt momenteel niet in rekening gebracht, maar is wel een belangrijk element, zo blijkt uit de studie.

Eenvoudige test bepaalt of chemotherapie zin heeft

Het onderzoek toont aan dat een kwart van de vrouwen met een triple-negatieve borstkanker weinig baat heeft bij chemotherapie. Volgens de onderzoekers zijn de immuuncellen in het lichaam (tumor-infiltrerende lymfocyten, of TILs) in staat om kankercellen aan te vallen. Immuuncellen kunnen zich vanuit de bloedbaan naar een tumor verplaatsen, de kankercellen herkennen en vernietigen.

Een hoog niveau van TILs wordt al langer in verband gebracht met betere resultaten bij borstkankerpatiënten. Deze analyse toont aan dat TILs artsen kunnen helpen om de kankerbehandeling samen met de patiënt beter te plannen. TILs worden zelden tot niet gemeten of gerapporteerd bij routineonderzoek van weefselmonsters van borstkanker.

Dr. Roberto Salgado, die het onderzoek mee leidde:

"De resultaten van deze studie kunnen een aanbeveling zijn om TILs op te nemen in de pathologierapporten van borstkanker. Een eenvoudige controle door de anatoom-patholoog kan artsen en patiënten beter informeren over de behandelopties. Het is gemakkelijk en goedkoop om naar TILs te zoeken. Een anatoom-patholoog kan het TIL-niveau van een patiënt simpelweg controleren door een weefselstaal onder een microscoop te bekijken. Er zijn dus geen dure onderzoeken nodig, en ook geen uitgaven voor de patiënt of de gezondheidszorg. Integendeel: door minder chemotherapie te geven zal niet alleen de patiënt hier baat bij hebben, maar ook de gezondheidszorg.”

De bevindingen van de studie kunnen toekomstige klinische onderzoeken inspireren om te onderzoeken of patiënten met een gunstige prognose (dus veel TILs) intensieve chemotherapie kunnen vermijden. De onderzoekers zijn van plan om in klinische onderzoeken te testen of TILs kunnen worden gebruikt als marker om de noodzaak van chemotherapie in te schatten.

2000 vrouwen met borstkanker opgevolgd

Voor het onderzoek verzamelden de onderzoekers gegevens van bijna tweeduizend vrouwen met triple-negatieve borstkanker in een vroeg stadium over heel de wereld (Azië, de Europese Unie en de Verenigde Staten). Ze werden geopereerd met of zonder bestralingstherapie, en kregen geen chemo. Deze patiëntes werden gemiddeld 18 jaar opgevolgd.

Vijf jaar na de operatie was 95 procent van de patiënten met een hoog TIL-gehalte nog in leven, tegenover 82 procent van de patiënten van wie de tumor een laag TIL-gehalte had, zo ontdekten de onderzoekers. Daarnaast was de kans om te hervallen voor borstkanker aanzienlijk lager bij de vrouwen met hoge TIL-waarden, blijkt uit de resultaten.

Over dr. Salgado

Dr. Roberto Salgado doet in zijn vrije tijd onderzoek naar kanker. Hij heeft meer dan 250 wetenschappelijke artikels gepubliceerd, vooral over borstkanker. Veertien studies waaraan hij meewerkte werden gepubliceerd in het wetenschappelijk toptijdschrift Nature.

Als arts is hij verbonden aan het laboratorium voor pathologische anatomie van ZAS Netwerk. Om een diagnose te kunnen stellen, onderzoeken de pathologen er cel- en/of weefselmateriaal van een patiënt met de microscoop en artificiële intelligentie.

jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2816923jamanetwork.com